Pomimo ostatnich zachęcających wskaźników dotyczących zatrudnienia i finansów publicznych, włoska gospodarka ma trudności z nabieraniem rozpędu. Za fasadą wzrost pozostaje kruchy, ograniczany przez stagnację produktywności i utrzymujące się wyzwania strukturalne.
Powolny wzrost spowalnia odbicie po pandemii.
W drugim kwartale 2025 roku PKB Włoch spadł o 0,1% w porównaniu z poprzednim kwartałem to pierwsza recesja od dwóch lat, potwierdzająca kruchość wzrostu gospodarczego (kraj powrócił do poziomu PKB sprzed kryzysu z 2008 roku dopiero pod koniec 2024 roku). Spadek ten wynika głównie z osłabienia popytu zewnętrznego, będącego konsekwencją słabości głównych partnerów handlowych oraz niepewności geopolitycznej. Eksport towarów spadł o 2,2% w drugim kwartale, po tymczasowym wzroście związanym z przewidywaniem nowych ceł wprowadzanych przez USA. Jednocześnie konsumpcja gospodarstw domowych pozostaje ospała, ograniczana przez niskie zaufanie konsumentów i siłę nabywczą, która mimo stabilizacji inflacji wciąż nie wróciła do wcześniejszego poziomu.
(data for the graph in .xls format)
Inwestycje: jedyny jasny punkt.
Inwestycje, wspierane przez europejskie fundusze z programu NGEU (Next Generation EU), pozostają głównym motorem wzrostu. Włochy, będące największym beneficjentem w ujęciu bezwzględnym, otrzymały już 122 miliardy euro, czyli 63% całkowitych przyznanych im środków znacznie powyżej średniej unijnej (49%). Środki te, ukierunkowane na reformy strukturalne oraz inwestycje w długoterminowe obszary strategiczne, takie jak transformacja cyfrowa, zielona transformacja i spójność społeczna, powinny mieć trwały efekt mnożnikowy.
Zatrudnienie: postęp, który może być mylący.
Rynek pracy osiąga rekordowy poziom - stopa bezrobocia wynosi 6%, a wskaźnik zatrudnienia 62,8%. Jednak te dane ukrywają bardziej złożoną rzeczywistość: tworzenie miejsc pracy koncentruje się w sektorach o niskiej produktywności (budownictwo, handel detaliczny, gastronomia) i w głównej mierze dotyczy osób powyżej 50. roku życia. W rezultacie produktywność per capita spada, pogłębiając błędne koło powolnego wzrostu.
Finanse publiczne: kruche oznaki poprawy.
Dzięki dyscyplinie fiskalnej oraz stopniowemu ograniczaniu programu „Superbonus”, deficyt budżetowy został w 2024 roku zmniejszony o połowę - do poziomu 3,4% PKB. Ta poprawa uspokoiła rynki, powodując spadek kosztów obsługi długu publicznego. Jednak zadłużenie pozostaje wysokie, a pole manewru w polityce fiskalnej ograniczone, zwłaszcza że potencjalny wzrost gospodarczy nadal jest słaby.
Włochy były w centrum powojennego ożywienia gospodarczego w Europie, ale ich gospodarka ponownie wpada w stare schematy: popyt krajowy stoi w miejscu, handel zagraniczny znajduje się pod presją, a kraj ma trudności z przekształceniem tymczasowego impulsu w trwały wzrost.
Laurine Pividal, ekonomistka ds. Europy Południowej, Coface
