Ceny ryżu spadły o 35% w ciągu roku, osiągając najniższy poziom od 2017 roku (około 360 USD za tonę) po zniesieniu ograniczeń eksportowych przez Indie. Po trzech latach skrajnej zmienności rynek zmaga się z nadprodukcją (541 milionów ton wyprodukowanych w 2024 roku), co powoduje dalszy spadek cen i zaburza równowagę dla globalnych producentów i importerów.
Trzy lata rekordowej zmienności
Od 2022 roku Indie, największy eksporter ryżu na świecie, ograniczały sprzedaż eksportową, aby powstrzymać wzrost cen na rynkach światowych (wzrost o 19% w latach 2022 i 2023), związany m.in. z wojną w Ukrainie oraz niekorzystnymi warunkami pogodowymi w Azji. Wznowienie eksportu w 2024 roku, w połączeniu z rekordowymi zbiorami w Azji, doprowadziło do 35% spadku cen w ciągu roku. Biorąc pod uwagę prognozy wzrostu produkcji na 2026 rok oraz możliwy powrót zjawiska La Niña w czwartym kwartale 2025 roku, przewidujemy rosnącą nadpodaż w 2026 roku. Oczekuje się, że ceny będą nadal spadać co najmniej do końca 2025 roku, a w 2026 roku prawdopodobnie się ustabilizują na poziomach niespotykanych od dekady.
Azja dominuje na rynku; Afryka jest silnie uzależniona
Ryż jest najczęściej spożywanym produktem podstawowym na świecie, wyprzedzając pszenicę i kukurydzę.
Pomimo jego znaczenia dla bezpieczeństwa żywnościowego, ryż jest wciąż stosunkowo rzadko przedmiotem handlu na rynkach światowych. Azja, która odpowiada za niemal 90% globalnej produkcji i konsumpcji, pozostaje głównym graczem.
Afryka Subsaharyjska z kolei jest silnie uzależniona od importu z Azji. W 2024 roku pięć krajów azjatyckich odpowiadało za 75% eksportu, w tym Indie za 40%, co oznacza koncentrację, która zwiększa podatność tych krajów na decyzje polityczne podejmowane przez gospodarki azjatyckie.
Istotna kwestia polityczna w całej Azji
Ryż pozostaje silnie upolitycznionym towarem w wielu gospodarkach azjatyckich.
Utrzymujący się spadek cen zagraża rentowności producentów w krajach, gdzie poziom produkcji jest niższy niż w Indiach. Filipiny, jeden z największych importerów ryżu na świecie, zawiesiły import na 60 dni od 1 września, aby wesprzeć krajowych producentów. Indonezja z kolei obrała strategię suwerenności żywnościowej, stawiając na produkcję krajową w celu ograniczenia zależności od importu.
Gospodarki wschodzące utrzymują politykę protekcjonizmu. Tak jest w przypadku Japonii, która pod presją lobby rolniczych utrzymuje ścisłe limity importowe w celu ochrony swojego sektora ryżu. Jednak takie podejście może zaburzyć dynamikę rynku krajowego. Japoński sektor ryżu zmaga się obecnie z kryzysem podaży spowodowanym słabymi zbiorami w 2023 roku, wynikającymi z ekstremalnych upałów, które obniżyły plony. Problemy ze składowaniem oraz silne trzęsienie ziemi w południowej Japonii w sierpniu 2024 roku dodatkowo pogłębiły niedobór podaży. Polityka protekcjonistyczna utrzymuje bardzo wysokie ceny krajowe, zwłaszcza gdy produkcja krajowa spada. Obecnie 5-kilogramowy worek ryżu kosztuje w Tokio około 4 000 jenów (26 USD), podczas gdy równoważny worek ryżu tajskiego w Bangkoku kosztuje 8 USD.
